Dr Ruffini ujawnił również, że “dzisiaj członkowie Synodu otrzymali medytacje zaproponowane przez o. Timothy’ego Radcliffe’a, podczas duchowych rekolekcji w Sacrofano, który był również obecny na konferencji. Medytacje te zostały zebrane w książce dostępnej w języku włoskim i angielskim. Ponadto, na wyraźne życzenie Ojca Świętego, jako prezent dla uczestników Synodu, opublikowano książkę (dostępną w czterech językach: włoskim, angielskim, francuskim i hiszpańskim), zawierającą cztery listy, które ojciec Radcliffe skierował do Zakonu Dominikańskiego w latach, gdy pełnił funkcję Mistrza Generalnego”.

“W niedzielę celebracja Eucharystyczna na zakończenie Synodu odbędzie się o godzinie 10.00 w Bazylice Świętego Piotra” – przypomniał prefekt. Podsumowując, dr Ruffini ujawnił: “Dzisiejsze poranne prace zostały przedstawione przez obecnego delegowanego przewodniczącego, Ibrahima Isaaca Sedraka, patriarchę Aleksandrii Koptów”.

Pires: W kierunku większego zaangażowania synodalnego

Następnie Sheila Pires, sekretarz Komisji Informacyjnej, przedstawiła ramy i treść wystąpień w grupach roboczych, z których wszystkie koncentrowały się na kolejnym etapie w październiku 2024 roku. Tematem dnia było dzielenie się pomysłami i propozycjami dotyczącymi metod i kroków w kolejnej fazie procesu synodalnego przed drugą sesją.

Wielu uczestników zasugerowało, że czas trwania następnego zgromadzenia powinien wynosić trzy tygodnie, a nie cztery. Zaproponowali również, aby dać więcej czasu na osobistą refleksję i medytację, sprzyjając lepszemu uczestnictwu poprzez wystąpienia na Zgromadzeniu.

Poproszono o więcej spotkań grupowych, nie tyle bazujących na znajomości danego języka, co na pochodzeniu poszczególnych osób.

Wśród propozycji znalazło się przygotowanie krótkiego omówienia dokumentu podsumowującego w języku bardziej zrozumiałym dla wszystkich, zwłaszcza dla młodych ludzi. W Sali podkreślono również “znaczenie wprowadzenia ‘rozmów w Duchu Świętym’ do wspólnot, aby uniknąć ryzyka oderwania dyskusji od konkretnego życia ludu Bożego”. Ponadto “zasugerowano zaangażowanie lokalnych wspólnot na wszystkich poziomach, podążając ścieżką synodalną”. Wreszcie, podsumowała Pires, “przedstawiono propozycje zastosowania synodalności i współodpowiedzialności, właściwie wykorzystując możliwości już przewidziane przez prawo kanoniczne tak, aby zaangażować młodych ludzi, kobiety i diakonów”.

Matka Angelini: Wnosząc benedyktyńskie doświadczenie do Auli

Matka Maria Ignazia Angelini, benedyktynka z klasztoru Viboldone, pełniła rolę asystentki duchowej podczas Synodu. Na początku wyznała, że “ta rola bardzo mi odpowiada, ponieważ uczestniczę w słuchaniu i modlitwie oraz wchodzę w interakcje z członkami Synodu podczas różnych przerw między grupami roboczymi. Wywodzę się z doświadczenia monastycznego w Kościele, doświadczenia, które od samego początku było marginalne, ale z proroczym ładunkiem i myślę o świętym Benedykcie”.

Co ważne, kontynuowała, ” mogę reprezentować moją absolutną nieistotność w tym ciągłym wątku znaczenia w historii Kościoła, stacjonując u źródła poruszanych kwestii, u korzenia wyrażonego w monastycznej perspektywie życia Kościoła poprzez studium Pisma Świętego, modlitwę i braterskie relacje, które stają się gościnne”.

Z tej perspektywy benedyktyńska mniszka podkreśliła dalej “rewolucyjny” charakter Synodu, “zmianę w życiu Kościoła, w sensie inkluzywności w obecności”, z “otwarciem w zdolności słuchania różnic, w zdolności patrzenia na rzeczywistość, w złożonym i nie do rozszyfrowania momencie historii, który wymaga wiary, aby zapewnić wizję z najwyższej perspektywy, gdzie obecność Boga staje się ciałem”.

“Pismo Święte daje nam głębokie i jasne kryteria interpretacji tak okrutnych momentów w historii” – kontynuowała Matka Angelini, chwaląc “głęboko innowacyjny” sposób, w jaki kardynałowie, biskupi, teolodzy i świeccy spotkali się, pomimo dzielących ich różnic, aby wspólnie się modlić i słuchać siebie nawzajem. Ważne będzie, podsumowała, “aby zobaczyć, w jaki sposób pójdziemy naprzód dzięki temu doświadczeniu”.

Ojciec Radcliffe: Wspólna nauka synodalnego stylu

Ojciec Timothy Peter Joseph Radcliffe, dominikanin z brytyjskiego klasztoru w Oksfordzie, również przemawiał jako asystent duchowy Synodu. Wspomniał, że synodalność jest częścią dominikańskiego stylu życia, wypracowanego osiemset lat temu, zgodnie z którym decyzje podejmowane są wspólnie. Będąc na swoim czwartym Synodzie, zauważył, że ten jest naprawdę inny od pozostałych. “To niezwykła zmiana w sposobie, w jaki jesteśmy Kościołem razem” – powiedział, zauważając, że sam widok kardynałów i młodych kobiet z Ameryki Łacińskiej i Azji siedzących razem, aby rozmawiać, jest transformujący z perspektywy doświadczeń ludzi i tego, jak być Kościołem.

Zapewnił jednak, że “z pewnością jest to nadal Synod Biskupów, ponieważ bardzo wyraźnie pokazuje, co to znaczy być przedstawicielami kolegium episkopatu nie jako samotne jednostki, ale jako biskupi zanurzeni w rozmowie swoich ludzi” poprzez “słuchanie, mówienie, wspólne uczenie się”.

Ojciec Radcliffe nawiązał również do zmian dotyczących przyszłości Kościoła, których wielu się spodziewa: “Oznacza to, że może nie oczekują oni właściwych rzeczy, ponieważ zebraliśmy się, aby zrozumieć, jak być Kościołem w nowy sposób, zamiast podejmować konkretne decyzje; chcemy zrozumieć, jak możemy być Kościołem, który słucha, którego członkowie słuchają siebie nawzajem w różnych kulturach i słuchają tradycji na przestrzeni czasu. Uczymy się, jak wspólnie podejmować decyzje, jak słuchać siebie nawzajem: jesteśmy na początku procesu uczenia się, więc będą przeszkody i błędy, i to jest w porządku, ponieważ jesteśmy w podróży”.

Co więcej, podkreślił, że “ten proces uczenia się ma dziś niezwykłe znaczenie. Żyjemy w świecie pełnym przemocy, z rozpadem komunikacji między ludźmi, jak na Bliskim Wschodzie, Ukrainie i wielu częściach Afryki, ale także w naszych własnych krajach, w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych, gdzie widzimy polaryzację. W jakiś sposób musimy nauczyć się ze sobą rozmawiać i słuchać siebie nawzajem. Tak więc ten Synod może być przydatny nie tylko dla uzdrowienia ran Kościoła, ale także dla ludzkości”.

Frère Alois: Nowy sposób bycia Kościołem

Frère Alois, przeor Wspólnoty z Taizé od 2005 r., po śmierci Frère Rogera (opuści urząd 3 grudnia, przekazując go Frère Matthew) i uczestniczący w Synodzie jako “specjalny zaproszony”, rozpoczął od zacytowania wypowiedzi jednego z reformowanych pastorów obecnego w Auli jako braterski delegat: “Ten Synod jest głębokim doświadczeniem komunii”. Są to znaczące słowa, które świadczą o tym, że zgromadzenie synodalne było rzeczywiście “otwarte na wszystkich chrześcijan i na świat”. W tym kontekście o. Alois przypomniał o ekumenicznym czuwaniu, które odbyło się 30 września na Placu Świętego Piotra z udziałem przedstawicieli różnych Kościołów i wspólnot chrześcijańskich: “Jest to obraz – powiedział – tego, czego obecnie doświadczamy w ekumenizmie; jest to kairos, otwarcie, moment, który pozwala nam iść naprzód w duchowym ekumenizmie” w oparciu o świadomość, że “wszyscy jesteśmy ochrzczeni w Chrystusie” i “jesteśmy częścią jednego ciała”. To, dodał, “było wyczuwalne podczas całego Synodu”, zwłaszcza w słuchaniu, prostocie, chęci dialogu i radości z bycia razem. “Naprawdę mam nadzieję, że ten styl”, powiedział, “może rozprzestrzenić się na wiele miejsc na świecie”, ponieważ proces synodalny “prowadzi nas do nowego sposobu bycia Kościołem”.

Nie ma powodu, by obawiać się metody synodalnej

W odpowiedzi na pierwsze pytanie dziennikarzy, którzy zapytali, czy uważa się, w jakiś sposób, za jednego z “budowniczych” tego Synodu, biorąc pod uwagę jego książki na temat komunikacji, które docenił papież Franciszek, ojciec Radcliffe powiedział, że nie odgrywa szczególnej roli w tym zakresie, ale uczestniczy we wspólnym dialogu.

Na kolejne pytanie o możliwość tego, że Synod poprowadzi Kościół do nowego etapu, pomimo sceptycyzmu niektórych, o. Alois powtórzył, że docenia pewną ewolucję dialogu podczas tygodni pracy. Powiedział, że uczestnicy z różnych środowisk kulturowych starali się lepiej zrozumieć siebie nawzajem, stwierdzając, że jest pewien, że Synod przyniósł przemianę w ich sercach zgodnie z “drogą, którą wszyscy musimy razem podążać”.

Ojciec Radcliffe powtórzył to, twierdząc, że niektórzy ludzie obawiają się metody synodalnej, ponieważ jej nie rozumieją. Obawiają się, że debaty synodalne mają charakter polityczny i powodują schizmy, ale dzieje się odwrotnie. “Synod jest wydarzeniem modlitwy i wiary” – podkreślił.

W odpowiedzi na pytanie, jakie praktyczne sugestie dałby proboszczom, aby wdrożyć koncepcje tego Synodu, o. Radcliffe odpowiedział, że powtarzającym się tematem Synodu była krytyka klerykalizmu. Nie powinno to jednak niepokoić księży diecezjalnych; zamiast tego konieczne jest podkreślenie każdego pozytywnego aspektu kapłaństwa diecezjalnego, jego piękna i wspieranie pracy tych, którzy ewangelizują.

Zapytany o możliwość odczytania efektów Synodu w kluczu politycznym Synodu, ksiądz Radcliffe podkreślił, że nie wierzy, aby z dyskusji wyłonił się konflikt ideologiczny. Pojawiły się natomiast różnice kulturowe. Piękno katolicyzmu, powiedział, polega na przyjmowaniu ludzi z całego świata, ponieważ kultury mają piękną różnorodność, która wzbogaca. To, co może budzić niepokój w konkretnym środowisku kulturowym, nie jest takie samo dla osób mieszkających gdzie indziej. Uczenie się szacunku dla obaw innych, powiedział, jest o wiele ważniejszym tematem niż kwestie ideologiczne, których nie było na Synodzie.

W tym kontekście brat Alois zauważył, że żyjemy w świecie, w którym narastają lęki i niepokoje. Pokusa podążania za ideologiami istnieje, ale w Kościele można naprawdę iść pod prąd i przekraczać granice. Zauważył, że jest to widoczne wśród młodych ludzi w Taizé, którzy chcą być bardziej wyrozumiali i szanować różne sposoby wyrażania wiary. Podsumował, że w Kościele należy znaleźć wyraźniejszy sposób przeżywania piękna różnorodności.

Ojciec Radcliffe, w odpowiedzi na pytanie o przyjmowanie homoseksualistów do seminarium, wyjaśnił, że nie chodzi o wykluczenie, ale raczej o fakt, że są ludzie, którzy uczynili swoją seksualność “centrum swojej tożsamości”, co budzi wątpliwości co do ich przydatności do kapłaństwa. Zapytany o owoce Synodu, dominikański teolog powtórzył, że nie jest to tylko dialog, ale przede wszystkim wymiana doświadczeń, doceniając otwartość wszystkich na “życie i doświadczenia ludzi z różnych miejsc”. W tym samym duchu przeor z Taizé podkreślił, że metoda słuchania była owocna, choć potrzeba czasu, aby zobaczyć rezultaty tego, co zostało zasiane. Docenił również fakt, że “w tym zgromadzeniu zapewniono przestrzeń do słuchania zgodnie z głęboko ewangeliczną metodą”.

Odpowiadając na pytanie dotyczące młodych ludzi, matka Angelini powiedziała, że ponieważ nie uczestniczyła w grupach roboczych, które zostały określone jako owocny moment na doświadczenie “przejścia od ‘ja’ do ‘my'”, jej perspektywa jest częściowa. Pozwoliło jej to jednak zrozumieć powagę problemu. Wyjaśniła potrzebę znalezienia przez Kościół odpowiedniego języka, zwłaszcza w świecie cyfrowym i w komunikacji nowych mediów, a także języka liturgicznego, który jest przestarzały dla nowych pokoleń. W związku z tym Synod podkreślił potrzebę nawrócenia.

Matka Angelini kontynuowała, podkreślając, że obecność braci z Taizé na modlitwie ekumenicznej 30 września była znaczącym momentem. Stwierdziła, że teraz na członkach Synodu spoczywa obowiązek przekazania tych trosk Kościołom lokalnym poprzez wskazanie miejsc wzajemnego słuchania, aby zająć się główną kwestią nieobecności młodych ludzi w życiu kościelnym. Odkąd ta potrzeba została wyrażona na Synodzie, kontynuowała Matka Angelini, konieczne jest teraz pośredniczenie i modlitwa o miejsca, w których młodzi ludzie czują się wezwani, przyciągnięci i zaangażowani w proces eklezjalnego nawrócenia, a nie tylko osobistego dialogu. Muszą dzielić się swoimi historiami i być włączani w ścieżki rozeznawania, czytania historii i praktycznego podejmowania decyzji w swoich lokalnych kościołach.

W odpowiedzi na pytanie dr Ruffini potwierdził, że wstrzymanie się od głosu nie będzie możliwe i odniósł się do propozycji omawianych przez każdą z grup. W praktyce droga od tego punktu do następnego zgromadzenia jest nadal w toku i wymaga dalszego rozeznania w diecezjach. Jednym z istotnych aspektów jest kwestia, w jaki sposób zaangażować w podróż synodalną lud Boży, żyjący w bardzo różnych miejscach, które mogą być w stanie wojny lub cierpienia. Spostrzeżenia te muszą zostać przedłożone Komisji do wieczora, aby mogły zostać rozpatrzone lub aby można było przedstawić je jako propozycje. Ojciec Radcliffe dodał: “Po raz pierwszy nie-biskupi mają prawo głosu”.

W odpowiedzi na pytanie o znaczenie uzdrowienia ran ludzkości, ojciec Radcliffe powiedział, że konieczne jest “dotarcie do zranionych ludzi i zaopiekowanie się nimi”. Wspomniał o doświadczeniu Luki Casariniego, uczestnika Synodu, który jest zaangażowany w ratowanie migrantów na morzu. “Troska o siebie nawzajem pozwala nam leczyć rany innych, a słuchanie głosów zranionych ludzi jest bardzo ważne, ponieważ pozwala nam pomóc im w leczeniu” – podsumował.

Odnosząc się do możliwego bezpośredniego związku między refleksją Synodu a porannym oświadczeniem dotyczącym księdza Rupnika – z decyzją papieża o zniesieniu przedawnienia, aby umożliwić przeprowadzenie procedury kanonicznej – dr Ruffini powiedział: “Nie sądzę, aby istniał związek z tym, co Synod wielokrotnie podkreślał i co Kościół robi od lat, aby zająć się kwestią nadużyć i podjąć drogę pokuty, która nie rozpoczęła się dzisiaj, i pracować nad nowymi zasadami, które zostały zatwierdzone”.

Synod nie zajmuje się jednak indywidualnymi przypadkami, dodał dr Ruffini, podkreślając ważną rolę papieża Franciszka w walce z nadużyciami.