II sesja synodalna w Rzymie (2-27.10.2024r):
Instrumentum laboris 2 /  Przebieg sesji / Dokumenty / Pozostałe

Szukaj
Close this search box.

ABC synodu

Na tej stronie zgromadziliśmy podstawowe informacje o synodzie, które mogą być przydatne dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją podróż synodalną (jeżeli nie masz ochoty na czytanie a wolisz oglądać YouTube gorąco polecamy serię filmów przygotowaną przez Archidiecezję Gdańską – Oto chodzi w tym synodzie?). 

Aby ułatwić korzystanie ze zgromadzonych materiałów podzieliśmy je według etapów Synodu, których dotyczą (aby dowiedzieć się z jakich etapów składa się Synod zapoznaj się z poniższym rysunkiem oraz odpowiedzią na pytanie “Jak ma przebiegać synod zarządzony przez papieża Franciszka?” – niżej):

 

Jeżeli chciałabyś/chciałbyś podzielić się swoim doświadczeniem  i/lub zadać pytanie dotyczące synodu zapraszamy na forum wymiany doświadczeń. W serwisie znajdziesz również aktualności dotyczące synodu.

Jeżeli uważasz że powinny na tej stronie pojawić się dodatkowe informacje, daj nam znać – skorzystaj w tym celu ze strony Kontakt.

Masz pytania dotyczące Synodu o Synodalności? Ten film próbuje odpowiedzieć na te pytania za pomocą prostych szkiców przedstawionych ci w krótki i zabawny sposób. Oto wszystko, co musisz wiedzieć – od tego, co oznacza synodalność, do tego, co możesz zrobić.

“Od pierwszych wieków słowo „synod” jest używane na określenie zgromadzeń kościelnych zwoływanych na różnych poziomach (diecezjalnym, prowincjalnym, regionalnym, patriarchalnym lub powszechnym) dla rozeznawania, w świetle Słowa Bożego i przez wsłuchanie się w głos Ducha Świętego, kwestii doktrynalnych, liturgicznych, kanonicznych i duszpasterskich, które stopniowo powstają”. [Synodalność w życiu i misji Kościoła, Międzynarodowa Komisja Teologiczna, p.4]

Synodem (gr. synodos oznacza „wspólną drogę, wspólne maszerowanie”) nazywa się w Kościele katolickim  każde zgromadzenie duchownych, którego zadaniem jest omówienie działalności Kościoła. Rozróżnia się synody:

  • diecezjalne (zwoływane przez biskupa);
  • prowincjonalne (zwoływane przez arcybiskupa metropolitę; inaczej: metropolitarne);
  • plenarne (zebranie przedstawicieli duchowieństwa całego kraju; inaczej: ogólnokrajowe)

Synodem jest również sobór powszechny jako zgromadzenie Kolegium Biskupów ze wszystkich krajów pod przewodnictwem papieża.

Ponadto przy papieżu działa instytucja doradcza zwana Synodem Biskupów. Została ona ustanowiona na Soborze Watykańskim II.  Synod Biskupów ma charakter stały i jest zwoływany co jakiś czas przez Ojca Świętego, któremu bezpośrednio podlega. Jego celem jest podtrzymywanie kolegialnej jedności między biskupami, a papieżem przez wspieranie go radą w sprawach wiary, obyczajów i dyscypliny kościelnej. Zebrani biskupi,  wybrani z różnych regionów świata,  wspólnie rozważają współczesne problemy związane z działalnością Kościoła. [eSzkoła, Co to jest sobór, synod? Różnice, dostęp: 14.12.2021r.]

Do udziału w tym synodzie zaproszony jest każdy, kto chce pomóc Kościołowi: “(…) Z tego powodu, chociaż wszyscy ochrzczeni są w szczególny sposób wezwani do udziału w procesie synodalnym, to nikt – niezależnie od przynależności religijnej – nie powinien być wykluczony z dzielenia się swoją perspektywą i doświadczeniem, o ile chce pomóc Kościołowi na jego synodalnej drodze poszukiwania tego, co dobre i prawdziwe. Dotyczy to zwłaszcza najbardziej bezbronnych lub marginalizowanych. [Kto może uczestniczyć, Vademecum, p. 2.1].

To duża zmiana wobec wcześniejszych synodów, w których zaproszeniu do udziału byli głównie przedstawiciele duchowieństwa oraz osób świeckich.

 

Papież Franciszek chce usłyszeć od całego Kościoła o tym, co dzieje się w lokalnych parafiach. On i biskupi chcieliby wiedzieć, co według poszczególnych osób powinniśmy robić, aby pomóc ulepszać nasze parafie. Sposób, w jaki to zaproponował, to proces synodalny. Synod oznacza „podróżowanie razem” i polega na słuchaniu Ducha Świętego i siebie nawzajem, aby rozeznać drogę, którą zostaliśmy wezwani do wspólnego kroczenia [Proces ułatwiania konsultacji synodalnych – broszura, s. 1]

Synod „ma na celu inspirować ludzi do marzenia o Kościele, którego część stanowimy, a także rozwijać ludzkie nadzieje, wzbudzać zaufanie, opatrywać rany, tworzyć nowe i głębsze relacje, uczyć się od siebie nawzajem, budować mosty, edukować umysły, ogrzewać serca i przywracać siłę do działań na rzecz naszej wspólnej misji”.

[Vademecum, Jaki jest cel synodu? Zadania procesu synodalnego, p. 1.3]

Synod składać się będzie z kilku etapów:

    1. Etap słuchania (Etap 1):
      1. Faza diecezjalna – “Na etapie słuchania zachęcamy do spotkań, wspólnego odpowiadania na stymulujące pytania/obrazy/scenariusze, słuchania siebie nawzajem oraz przekazywania indywidualnych i grupowych uwag, pomysłów, reakcji i sugestii. Jeśli jednak okoliczności (takie jak ograniczenia związane z pandemią lub odległość fizyczna) utrudniają interakcję twarzą w twarz, możliwe jest wykorzystanie moderowanych grup dyskusyjnych online, samodzielnie prowadzonych aktywności online, grup czatowych, rozmów telefonicznych i różnych form komunikacji społecznej, a także kwestionariuszy w formie papierowej i online. Do ożywienia refleksji i dialogu można również wykorzystać materiały modlitewne, refleksje biblijne, muzykę sakralną, dzieła sztuki, poezję itp.

        Etap diecezjalny jest okazją dla parafii i diecezji, aby spotkać się, doświadczyć i przeżyć wspólnie drogę synodalną, odkrywając lub rozwijając narzędzia i ścieżki, które najlepiej pasują do lokalnego kontekstu, a które ostatecznie staną się nowym stylem Kościołów lokalnych na drodze synodalności. [Vademecum. Proces synodu, p.3.1]

      2. Faza konferencji episkopatów: Po zakończeniu fazy diecezjalnej, zakończonej diecezjalnym zebraniem presynodalnym i syntezą diecezjalną, konferencje episkopatów (…) opracują przesłane odpowiedzi z diecezji (…) oraz przygotują syntezy, które trafnie oddadzą wkład uczestników na poziomie lokalnym. Konferencje episkopatów (…) są poproszone o rozeznanie i zebranie szerszej syntezy podczas własnego zebrania presynodalnego” [Vademecum. Proces synodu, p.3.2]

    2. Etap kontynentalny dla siedmiu zgromadzeń kontynentalnych: Afryki, Oceanii, Azji, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej, Europy i Ameryki Północnej (Etap 2): Te siedem międzynarodowych zgromadzeń zaowocuje z kolei siedmioma Dokumentami Końcowymi, które posłużą jako podstawa drugiego Instrumentum Laboris, które będzie używane podczas Zgromadzenia Synodu Biskupów w październiku 2023 roku [Vademecum. Proces synodu, p.3.3] Najczęściej zadawane pytania dotyczące fazy kontynentalnej.
    3. Zgromadzenie Synodu Biskupów (Etap 3)Biskupi i audytorzy zgromadzą się wraz z Ojcem Świętym papieżem Franciszkiem na Zgromadzeniu Synodu Biskupów w Rzymie w październiku 2023 roku, aby rozmawiać ze sobą i słuchać siebie nawzajem w oparciu o proces synodalny rozpoczęty na poziomie lokalnym. Celem Synodu Biskupów nie jest przyćmienie etapu diecezjalnego, konferencji episkopatu/synodu Kościołów wschodnich i etapu kontynentalnego, ale raczej rozeznanie na poziomie powszechnym głosu Ducha Świętego, który przemawia w całym Kościele [Vademecum. Proces synodu, p.3.4]
    4. Etap realizacji (Etap 4): Ponieważ Synod ten ma na celu promowanie nowego stylu przeżywania komunii, uczestnictwa i misji Kościoła, etap realizacji będzie miał decydujące znaczenie dla podążania razem na drodze synodalności. Wprowadzenie w życie ma dotyczyć wszystkich Kościołów lokalnych na całym świecie, tak aby proces synodalny objął cały Lud Boży, zarówno jako punkt wyjścia, jak i punkt dojścia (EC, 7). Diecezjalna osoba kontaktowa (osoby kontaktowe) oraz inne osoby i organizmy, które były zaangażowane na etapie diecezjalnym, mogą być pomocne w tym względzie, włączając w to Diecezjalną Radę Duszpasterską, Radę Kapłańską i Parafialne Rady Duszpasterskie. [Vademecum. Proces synodu, p.3.5]

Niniejszy Synod stawia następujące zasadnicze pytanie: Kościół synodalny, głosząc Ewangelię, „podąża razem”. Jak owo „podążanie razem” realizuje się dzisiaj w waszym Kościele lokalnym? Do podjęcia jakich kroków zaprasza nas Duch Święty, abyśmy wzrastali w naszym „podążaniu razem”? 

Aby pomóc w pogłębionej analizie tego fundamentalnego pytania, poniższe tematy podkreślają istotne aspekty „przeżywanej synodalności”:

  1. Towarzysze podróży
  2. Słuchanie
  3. Zabieranie głosu 
  4. Celebrowanie 
  5. Współodpowiedzialni w naszej misji 
  6. Dialog w Kościele i społeczeństwie 
  7. Ekumenizm
  8. Władza i uczestnictwo 
  9. Rozeznawanie i podejmowanie decyzji 
  10. Formowanie się w synodalnosci 
 

„Każda diecezja, parafia czy grupa kościelna nie powinna starać się odpowiedzieć na wszystkie pytania, ale powinna rozeznać i skupić się na tych aspektach synodalności, które są najbardziej istotne w jej kontekście. Uczestnicy są zachęcani do szczerego i otwartego dzielenia się swoimi doświadczeniami z ich rzeczywistego życia oraz do wspólnej refleksji nad tym, co Duch Święty mógłby objawić poprzez to, czym dzielą się ze sobą nawzajem” [Vademecum, Główne pytania do konsultacji, p. 5.3].

Przygotowaliśmy zestawienie różnych możliwych sformułowań powyższych zagadnień oraz propozycje pytań na spotkania skierowane do młodych – Główne pytania do konsultacji podczas spotkań synodalnych – różne wersje + wariant dla młodzieży.

Ciekawe przedstawienie tych dziesięciu zagadnień przygotował Ks. Stephen Latham z diecezji Galloway – to krótkie refleksje filmowe (ok 3 minuty), które dla wielu osób okazują się przydatne w zrozumieniu znaczenia stawianych nam pytań.

 

Niektóre diecezje przygotowały materiały dokładnie opisujące jak może wyglądać spotkanie synodalne w danej parafii. Cześć z tych dokumentów znajdziesz w sekcji Materiały o synodzie. Przykładem są np.: Archidiecezja Poznańska, Diecezja Siedlecka, Archidiecezja Białostocka, Diecezja Świdnicka, Diecezja Radomska, Archidiecezja Wrocławska i wiele innych (te dokumenty ciagle powstają wiec zachęcamy cię do zaglądania na strony poświęcone synodowi w archidiecezji lub diecezji do której należysz). 

Interesującym dokumentem, który w syntetyczny sposób opisuje przebieg możliwego procesu synodalnego w parafii jest broszura “Proces ułatwiania konsultacji synodalnej” – znajdziesz w nim m.in. wskazówki dla moderatorów przydatne w trudnych sytuacjach mogących pojawić się w trakcie spotkań małej grupy. 

Poniżej prezentujemy jeden z wielu możliwych scenariuszy spotkania synodalnego: 

  1. Eucharystia z homilią nawiązująca do tematu poruszanego na spotkaniu;
  2. Oficjalne rozpoczęcie spotkania w domu parafialnym;
  3. Modlitwa na początku / rozważanie Słowa Bożego;
  4. Wyjaśnienie na czym polega synod, jak będzie przebiegało spotkanie, na jakie pytanie/spotkania będziemy szukali odpowiedzi, wyjaśnienie zasad moderowania dyskusji w małych grupach;
  5. Podział na małe grupy (6-8 osób);
  6. Spotkanie w małych grupach – rozejście się do sal; 
  7. Powrót do głównej sali / podsumowanie spotkań w małych grupach;
  8. Modlitwa na zakończenie spotkania;
 

Samo spotkanie w małych grupach może być przeprowadzone wg różnych schematów.

W Vademecum, Aneks B, znajdujemy następujący opis możliwego przebiegu takiego spotkania:

„Można zastosować odpowiednią metodę dialogu w grupie, która będzie zgodna z zasadami synodalności. Na przykład, metoda Rozmowy Duchowej promuje aktywne uczestnictwo, uważne słuchanie, refleksyjne mówienie i rozeznawanie duchowe. Uczestnicy tworzą małe grupy składające się z około 6-7 osób z różnych środowisk. Metoda ta zajmuje co najmniej godzinę i składa się z trzech rund.

W pierwszej rundzie każdy po kolei dzieli się owocami swojej modlitwy w odniesieniu do pytań i refleksji, które zostały wcześniej rozdane (zob. nr 5 niniejszego aneksu). W tej rundzie nie ma dyskusji, a wszyscy uczestnicy po prostu słuchają w skupieniu każdej osoby i zwracają uwagę na to, jak Duch Święty działa w nich samych, w osobie mówiącej i w całej grupie. Po tym następuje czas ciszy, aby zanotować swoje wewnętrzne poruszenia.

W drugiej rundzie uczestnicy dzielą się tym, co najbardziej uderzyło ich w pierwszej rundzie i co poruszyło ich w czasie ciszy. Może pojawić się również dialog, przy zachowaniu tej samej duchowej uważności. Ponownie po tym następuje czas ciszy.

Wreszcie w trzeciej rundzie uczestnicy zastanawiają się nad tym, co wydaje się mieć oddźwięk w rozmowie i co ich najbardziej poruszyło. Odnotowuje się również nowe spostrzeżenia, a także nierozwiązane kwestie. Spontaniczne modlitwy wdzięczności mogą zakończyć rozmowę.

Zazwyczaj każda mała grupa będzie miała moderatora i osobę sporządzającą notatki”.

Świadectwa z przebiegu spotkań synodalnych organizowanych według różnych scenariuszy znajdziesz na naszym forum.

W dokumentach przygotowanych przez Watykan nie ma wymagań co do liczby spotkań synodalnych na poziomie parafii czy wspólnoty (wytyczne dot. liczby spotkań synodalnych mogą znaleźć się w dokumentach przygotowanych przez Twoją diecezję). Nawet jedno zorganizowane spotkanie jest bardzo cennym wkładem w synod do którego wszyscy jesteśmy zaproszeni.

Jeżeli jednak jest taka możliwość, warto zorganizować więcej niż jedno spotkanie synodalne:

W każdym Kościele lokalnym spotkania powinny być organizowane w taki sposób, aby sprzyjały jak najbardziej owocnemu doświadczeniu synodalnemu w danym kontekście lokalnym. Idealnie byłoby zorganizować więcej niż jedno „synodalne spotkanie konsultacyjne” dla tej samej grupy uczestników, aby mogli oni pójść głębiej i prowadzić bogatszy dialog. Alternatywnie, można zorganizować nowe grupy, aby więcej osób mogło słuchać i angażować się, wnosząc większą różnorodność poglądów i doświadczeń. Vademecum, Środki organizacji procesu synodalnego, p. 5.2

Synteza to podsumowanie spotkania synodalnego w którym uczestniczysz. Synteza z poszczególnych spotkań składa się na syntezę z całego synodu w Twojej parafii/wspólnocie. Taką syntezę należy przesłać do biura synodu w archidiecezji/diecezji.

Następnie z wszystkich otrzymanych syntez diecezjalny sekretariat synodu przygotowuje syntezę, którą przesyła do Konferencji Episkopatu Polski. Episkopat następnie przygotowuje syntezę z otrzymanych syntez diecezjalnych, którą wysyła na poziom kontynentalny. Podsumowanie etapu kontynentalnego staje się podstawą prac Zgromadzenia Synodu Biskupów i papieża Franciszka w końcowej fazie synodu. 

Instrukcję jak przygotować syntezę powinieneś otrzymać od ks. Proboszcza lub diecezjalnego sekretariatu synodu – każda diecezja może indywidualnie określić formalne wymagania jakie ma spełniać synteza (ilość stron, co powinna zawierać itp.). 

Pewną podpowiedź czym powinna być synteza podaje Przewodnik konsultacji synodalnych przygotowany przez Archidiecezję Poznańską:

“Synteza powinna być wyrazem uzyskanego konsensusu, pewnego zasadniczego wydźwięku rozmów i wyrażonych opinii. Powinna jednak zwracać szczególną uwagę na głosy tych, którzy nie są często słyszani, i integrować to, co można nazwać „raportem mniejszości”. Informacje zwrotne powinny podkreślać nie tylko pozytywne doświadczenia, ale także wydobywać na światło dzienne doświadczenia trudne i negatywne, aby odzwierciedlić rzeczywistość tego, co zostało wysłuchane. W informacji zwrotnej powinno znaleźć się coś z doświadczenia zgromadzenia lokalnego: postawy uczestników, radości i wyzwania związane ze wspólnym zaangażowaniem w rozeznawanie”.

Jest bardzo prawdopodobne, że w Twojej parafii trwają już przygotowania do synodu – być może nie mówi się o nim jeszcze oficjalnie, bo potrzeba nieco czasu i wysiłków organizacyjnych, aby to przedsięwzięcie dobrze zapanować (ustalić terminy spotkań, przygotować moderatorów, zaplanować akcję informacyjną itp. – przykładowy harmonogram takiego przygotowania znajdziesz na naszym forum).

Więc jeżeli masz taką możliwość, zapytaj swojego ks. Proboszcza o synod w parafii. Byłoby wspaniale gdybyś mogła/mógł włączyć się jego organizowanie – na pewno przyda się każda dodatkowa pomoc. 

Jeżeli jednak okaże się, że ks. Proboszcz nic nie wie o synodzie, warto skontaktować się z sekretariatem synodu w Twojej diecezji. Sekretariat powinien udostępnić Ci wszystkie aktualne informacje na temat przebiegu synodu w diecezji i ewentualnie poradzić co zrobić, aby synod w Twojej parafii się odbył. 

Jeżeli jednak i na tym poziomie nie otrzymasz żadnej informacji możesz skontaktować się z nami. Nie obiecujemy cudów, ale być może będziemy w stanie pomóc wyjaśnić tą sytuację. 

Strony wielu diecezji umożliwiają taką możliwość – więc jeżeli chcesz wziąć udział w takiej formie, skontaktuj się z sekretariatem synodu w twojej diecezji

Będzie będzie również możliwość wzięcia udziału w synodzie w formie spotkania on-line w skali ogólnopolskiej – więcej informacji o tym znajdziesz w zakładce Synod on-line

Pamiętaj jednak, preferowaną formą uczestnictwa jest spotkanie i rozmowa osobista. Więc jeżeli masz taką możliwość skorzystaj z tej formy włączenia się w synod.

W celu wymiany doświadczeń pomiędzy osobami zaangażowanymi w proces synodalny stworzyliśmy forum wymian doświadczeń. To doskonałe miejsce na zadawanie pytań dotyczących uczestnictwa w synodzie, organizacji spotkań, zachęcania parafian do uczestnictwa w nim i w każdym innym temacie, który wiąże się z synodem i tym serwisem. 

Gorąco zapraszamy Ciebie do korzystania z tej możliwości.