Konferencja prasowa poświęcona przedstawieniu sprawozdania podsumowującego I sesję XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów na zakończenie prac synodalnych, 28.10.2023 r

Wystąpienie Jego Eminencji kard. Jean-Claude Hollerich, S.J.

Dziś po południu XVI Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, na zakończenie swojej pierwszej Sesji, zatwierdziło ostateczny tekst Raportu Podsumowującego, który – jak wiemy – wyznaczy drogę Kościoła do drugiej i ostatniej Sesji, zaplanowanej na październik 2024 roku.

Jest to obszerny, ale jednocześnie zręczny tekst. Szeroki, ponieważ dotyczy niezwykle bogatego zakresu zagadnień, zręczny, ponieważ tematy są jasno zorganizowane w dwudziestu paragrafach, z których każdy zaczyna się od określenia osiągniętych zbieżności, kontynuuje ilustrując kwestie, które należy dogłębnie przeanalizować, a kończy przedstawiając pewne propozycje. Zadanie Kościołów lokalnych na czas między dwiema sesjami jest określone w następujący sposób: wychodząc od osiągniętych zbieżności, wspólnoty zostaną wezwane do pogłębienia zagadnień i propozycji, łącząc rozeznanie duchowe, pogłębienie teologiczne i ćwiczenia duszpasterskie.

Z kolei dwadzieścia paragrafów jest podzielonych na trzy części, które są ściśle ze sobą powiązane. Pierwsza część (“Oblicze Kościoła synodalnego”) przedstawia zasady teologiczne, które oświetlają i ugruntowują synodalność. Druga część (“Wszyscy uczniowie, wszyscy misjonarze“) dotyczy podmiotów, które na różnych poziomach tworzą Lud Boży i które są wezwane, każdy ze swojej strony, do przyjęcia synodalności jako konkretnego stylu eklezjalnego. Trzecia część (“Tworzenie więzi, budowanie wspólnoty“) koncentruje się na procesach i organach, które w logice synodalnej umożliwiają wymianę między Kościołami i dialog ze światem.

Mając świadomość, że termin “synodalność” nadal nie jest jasny dla wielu, budząc od czasu do czasu zamieszanie, obawy lub niewłaściwe oczekiwania, Raport stara się od samego początku zaproponować jego zasadniczą definicję. “Synodalność – czytamy w n. 1 – może być rozumiana jako kroczenie chrześcijan w komunii z Chrystusem i ku Królestwu, razem z całą ludzkością; zorientowana na misję, pociąga za sobą gromadzenie się na różnych poziomach życia eklezjalnego, słuchanie siebie nawzajem, dialog, rozeznawanie wspólnotowe, tworzenie konsensusu jako wyraz obecności Chrystusa w Duchu i podejmowanie decyzji we wspólnej współodpowiedzialności” (lit. h).

W tekście takim jak ten widać wyraźnie, jak Synod wpisuje się w nurt Tradycji Kościoła, ceniąc eklezjologiczną wizję Soboru Watykańskiego II i jej dalszy rozwój, wspierany przez Magisterium papieża Franciszka. Dowodem na to jest zwrócenie uwagi na chrystologiczny i pneumatologiczny wymiar Kościoła, który odwołuje się do jego trynitarnego pochodzenia; eschatologiczne napięcie w kierunku ostatecznego wypełnienia Królestwa Bożego; koncepcja Kościoła, który nie tylko stoi “przed” światem, ale żyje “w” świecie i idzie “z” ludzkością, uczestnicząc w jej radościach i cierpieniach; idea, że Kościół konstytuuje się w przeplataniu się równości chrzcielnej, która czyni wszystkich wiernych współodpowiedzialnymi za misję, i w różnorodności posług, która wyraża różne powołania w służbie ewangelizacji.

W Raporcie Podsumowującym znalazło się miejsce dla tematu inicjacji chrześcijańskiej jako sakramentalnego źródła synodalności: komunia, uczestnictwo i misja chrześcijan rodzą się ze źródła chrzcielnego, wzrastają wraz z bierzmowaniem i są nieustannie karmione przy stole Eucharystii, której celebracja ukazuje jedność i jednocześnie różnorodność Kościoła.

Dokument zwraca następnie uwagę na wielość kultur, w których ucieleśnia się jedna Ewangelia, stąd potrzeba zdrowej decentralizacji i wzmocnienia instancji lokalnych. Ta wielość wyraża się w szczególności w owocnym współistnieniu różnych tradycji kościelnych na Zachodzie i na Wschodzie, co rodzi potrzebę lepszego docenienia bogatego dziedzictwa Kościołów Wschodnich, z ich specyficznymi formami synodalności. Również postulat postępu na drodze ekumenicznej, w konfrontacji z tradycjami synodalnymi innych Kościołów i Wspólnot kościelnych, jest dobrze obecny w Raporcie Podsumowującym, także dzięki zasadniczemu wkładowi Braterskich Delegatów podczas całej Sesji.

Inne ważne tematy poruszone w tekście to docenienie geniuszu kobiet w misji eklezjalnej, z prośbą o ich coraz większe zaangażowanie w procesy decyzyjne na różnych poziomach; docenienie proroczego wkładu życia konsekrowanego i stowarzyszeń świeckich w odnowę Kościoła; potrzebę pogłębienia natury i wykonywania posługi diakońskiej i prezbiterialnej; kluczową rolę biskupa w Kościele synodalnym, pojmowanym jako komunia Kościołów lokalnych; odnowione rozumienie samej posługi Piotrowej i posługi Kurii Rzymskiej na rzecz komunii eklezjalnej.

Podsumowując, nie roszcząc sobie pretensji do wyczerpującego przedstawienia tekstu, chciałbym zasugerować trzy przypadki, które, choć poruszone w konkretnych paragrafach, są w rzeczywistości rozproszone w całym dokumencie:

1) wymiar misyjny, który wyłania się już z tytułu (“Kościół synodalny w misji”), w jasnej świadomości, że jeśli Kościół “jest” misją, każda odnowa eklezjalna jest autentyczna i użyteczna tylko wtedy, gdy promuje misję, czyniąc Wspólnotę chrześcijańską bardziej otwartą i gościnną, bardziej dyspozycyjną do głoszenia Ewangelii i wzbudzania wiary w Jezusa Chrystusa;

2) potrzeba formacji, ponieważ synodalność jest “kulturą”, “formą Kościoła”, “stylem życia chrześcijańskiego”, który przenika każdą sferę i nie może być improwizowany. Wszyscy członkowie Ludu Bożego muszą być formowani w synodalności, począwszy od wyświęconych szafarzy i tych świeckich, którzy są powołani do podjęcia ról odpowiedzialności kościelnej;

3) solidarność z ludzkością i jej dramatami, spotęgowana faktem, że zaledwie kilka dni po rozpoczęciu Zgromadzenia w Ziemi Świętej wybuchł straszliwy konflikt, dołączając do bolesnej listy wojen naszych czasów, które pogłębiają ubóstwo, zmuszają do migracji i prowadzą do śmierci. W ciągu tego miesiąca uczestnicy Synodu nie zamknęli się w “bańce”, w której nie można było usłyszeć krzyku cierpiącej ludzkości. Wręcz przeciwnie, wielu członków zgromadzenia, począwszy od pasterzy ziem ogarniętych konfliktami, nieustannie skupiało się na tych kwestiach, pomagając nam zrozumieć, że synodalność musi w coraz większym stopniu umożliwiać Kościołowi przyjęcie wspólnego głosu przeciwko wszelkiej przemocy.

Teraz ten Raport Podsumowujący, dostarczony Ojcu Świętemu, został powierzony Konferencjom Biskupów, aby promować jego powrót do Ludu Bożego żyjącego w Kościołach lokalnych. Wielu członków sugerowało przetłumaczenie Raportu na jak najwięcej języków i przygotowanie jego streszczeń, np. dostosowanych do języka i wrażliwości młodych ludzi.

Zakończenie Dokumentu, zainspirowane ewangeliczną przypowieścią, porównuje wykonaną pracę do “małego ziarna, ale pełnego przyszłości”, które będzie mogło wzrastać dzięki działaniu Ducha Świętego i wielkodusznej współpracy wszystkich w Jego tajemniczym działaniu. Życzę, aby miesiące, które dzielą nas od drugiej sesji Zgromadzenia, były czasem łaski i dojrzewania, dla dobra Kościoła i życia świata. Dziękuję!