Czwartkowy briefing prasowy Synodu miał znaczący “ekumeniczny” charakter, z prefektem Dykasterii ds. Promowania Jedności Chrześcijan i dwoma niekatolickimi “braterskimi delegatami” wnoszącymi wkład w dyskusję.

Podczas czwartkowego briefingu prasowego dr Paolo Ruffini, prefekt Dykasterii ds. Komunikacji i przewodniczący Komisji Informacyjnej, oraz Sheila Pires, sekretarz tej samej Komisji, ogłosili, że Zgromadzenie Ogólne pracuje obecnie nad dokumentem podsumowującym, który zostanie opublikowany w sobotę, po tym jak List do Ludu Bożego został zatwierdzony i opublikowany wczoraj po południu.

Pires: Wibracja wolności słowa

“Wczoraj po południu odbyła się osiemnasta Kongregacja Generalna, na której obecnych było 348 członków i najpierw przystąpiliśmy do głosowania nad Listem do ludu Bożego” – poinformowała Pires. “Każdy członek głosował za pomocą dostarczonych tabletów. Pytanie brzmiało: “Czy popieram list Synodu?”. Wynik głosowania wyniósł 336 za i 12 przeciw. Jak wiadomo, papież Franciszek wziął również udział w otwartych dyskusjach” – stwierdziła Pires.
“W swobodnych wypowiedziach – zaznaczyła – podkreślono potrzebę misyjnej śmiałości Kościoła, a także wspomniano, że spotkanie z Jezusem znajduje się w centrum wiary i misyjnego entuzjazmu. Kościół konstytuuje się jako taki w głoszeniu Ewangelii i nie można myśleć o Kościele w oderwaniu od misji”.

Pires kontynuowała: “Mówiono także o znaczeniu modlitwy i grup modlitewnych. Potwierdzono fundamentalne znaczenie Eucharystii i sakramentu pojednania. Podkreślono liturgiczny wymiar synodalności, synodalność jako akt liturgiczny, a także synod jako macierzyńskie miejsce w liturgii”.

Ponadto Pires poinformowała, że “podkreślono znaczenie sensus fidei [zmysłu wiary]. Mówiono o docenieniu kobiet i możliwości odniesienia się do wielu kobiet, które towarzyszyły Jezusowi. Jeśli chodzi o słuchanie w Kościele, podkreślono również zdolność słuchania, pocieszania, doradzania, która jest typowa dla kobiet. Stwierdzono również, że kobiety nie powinny być przedmiotami, ale podmiotami Kościoła”.

Pires wspomniała również, że poruszono kwestię “nadużyć, nie tylko fizycznych”. Następnie “podkreślono znaczenie koncepcji Królestwa Bożego: Kościół jest dla Królestwa, a nie dla siebie. Powiedziano, że z tego powodu Kościół musi być gościnny”.

W dyskusjach podczas zgromadzenia przypomniano, że ” w nawiązaniu do nauczania i hermeneutyki Soboru Watykańskiego II mówiono o wielkiej misji Kościoła w budowaniu jedności chrześcijan, znaczenia dialogu z innymi religiami oraz relacji z osobami niewierzącymi.

“Formy kolonializmu kulturowego globalnej Północy wobec globalnego Południa” były kolejną kwestią poruszoną na Zgromadzeniu, a także “znaczenie podkreślenia obecności Kościoła w światowych kryzysach”. Stwierdzono, że Kościół nie jest poza światem i nie może ignorować tego, co się dzieje: wojen i pragnienia pokoju”.

Z tej perspektywy Pires stwierdziła: “Wspomniano również o sytuacji cierpienia tych, którzy wciąż muszą myśleć o tym, jak wychowywać i kształcić swoje dzieci w rzeczywistości, w której dzieci umierają każdego dnia z powodu konfliktów i w sytuacjach poważnych nierówności”.

Co więcej, “podkreślono również ewangeliczną prośbę o umieszczenie ubogich w centrum drogi Kościoła: aspekt chrystologiczny, a nie społeczny”. Na koniec Pires poinformowała, że nadchodzący dokument podsumowujący ma na celu pobudzenie do działania Lud Boży, do którego będzie on skierowany.

Ruffini: treść i cel “Raportu podsumowującego”

Dr Ruffini poinformował, że “dziś rano, analiza projektu dokumentu syntezy rozpoczęła się od małych grup w celu przedstawienia zbiorowych ‘modi’ [poprawek], które mogą być integrujące, zastępcze lub eliminujące. W porannej sesji na Zgromadzeniu obecnych było 349 osób”.

Dziś rano, “przed rozpoczęciem prac w grupach, po modlitwie, Komisja ds. opracowania Dokumentu Syntezy podzieliła się ze Zgromadzeniem kryteriami leżącymi u podstaw Dokumentu, który zostanie poddany pod głosowanie w sobotę i który obecnie analizujemy”, wyjaśnił prefekt. Wyjaśnił, że “dokumentem, który zostanie przedłożony papieżowi jako wynik Synodu, będzie ten zatwierdzony na następnym zgromadzeniu w październiku 2024 r.”. Podczas gdy “omawiany obecnie dokument ma inny charakter; jest przejściowy”.

Ruffini powiedział: “Jego głównym celem jest pomóc nam zrozumieć, gdzie jesteśmy, zapamiętać to, co zostało powiedziane w tych tygodniach rozeznawania i wznowić, w procesie cyrkularnym, podróż, która rozpoczęła się na początku tego Synodu i zakończy się w październiku 2024 roku”. W szczególności “Dokument powinien zawierać punkty, w których rozeznanie jest bardziej zaawansowane i te, które wymagają dalszej analizy. Powinien wiernie reprezentować wszystko. Jesteśmy w procesie cyrkularności. Zgromadzenie zwróci Ludowi Bożemu jego własne rozeznanie, tak jak Lud Boży, gdy został wysłuchany, zaoferował swoje”.

“To jest podróż” – podkreślił Ruffini – “i z pewnością, ze względu na charakter i zwięzłość Dokumentu – ma on 40 stron (nie miałoby sensu posiadanie przejściowego tekstu liczącego 100 lub 200 stron) – nie może zawierać wszystkich szczegółów”. Dodał, że język powinien być konwersacyjny, a “Dokument będzie służył jako zachęta dla tych, którzy już są w drodze: wszystkich ochrzczonych, świeckich i świeckich, diakonów, kapłanów, biskupów, osób konsekrowanych. Wszyscy powinni czuć się zachęceni i wdzięczni za podjęcie lub kontynuowanie tej drogi. Wielu już jest w drodze”.

“W Kościele jest wiele pięknych rzeczy, które niestety czasami się nie uwidaczniają” – kontynuował prefekt. “Dokument powinien również służyć wniesieniu energii i radości do tego synodalnego doświadczenia”. W związku z tym, podsumował, “motywacja Dokumentu musi być jasna: pomoże nam zrozumieć i nauczyć się, jak iść razem, szukać rozwiązań razem, ręka w rękę, nie wykluczając nikogo”. W świadomości, że “Lud Boży potrzebuje kapłanów i świeckich, którzy idą razem w pokoju, nie ulegając pokusie klerykalizmu”.

Murray: Znaczenie obecności delegatów braterskich

“Zgodnie z praktyką, braterscy delegaci z różnych Kościołów i wspólnot kościelnych uczestniczą w XVI Zgromadzeniu Ogólnym Synodu” – powiedziała Christiane Murray z Biura Prasowego Stolicy Apostolskiej, która moderowała briefing. Aby mieć szerszą reprezentację, zaproszono 12 braterskich delegatów z czterech głównych tradycji chrześcijańskich: trzech z Kościoła prawosławnego, trzech ze wschodnich Kościołów prawosławnych, trzech z historycznych wspólnot protestanckich i trzech ze wspólnot zielonoświątkowo-ewangelickich”.

Zgodnie z “tradycją Synodu”, wyjaśniła Murray, braterscy delegaci nie są zwykłymi obserwatorami, ale są zaproszeni do udziału w dyskusjach, zwłaszcza w małych grupach. Uczestniczyli również w rekolekcjach duchowych przygotowujących do Synodu, które odbyły się w dniach 1-3 października.

Kardynał Koch: Ekumenizm, synodalność i misja

W tym kontekście kardynał Kurt Koch, prefekt Dykasterii ds. Popierania Jedności Chrześcijan, mówił o ekumenicznym wymiarze Synodu. Podkreślił, że obecność braterskich delegatów pokazuje, że udział innych Kościołów i wspólnot kościelnych jest sercem ekumenicznego doświadczenia, mówiąc: “Chrzest jest tym, co nas jednoczy, [jest] fundamentem ekumenizmu i podstawą synodalności”. Prefekt podkreślił liturgiczny wymiar synodalności, stwierdzając, że “modlimy się i chodzimy razem”, ponieważ “wspólna modlitwa jest bardzo ważna”. Powtórzył, że papież Franciszek jest przekonany, że ten proces synodalny musi być ekumeniczny i że ekumeniczna podróż musi być synodalna, ponieważ “istnieje wzajemność między ekumenizmem a synodalnością”. Należy pamiętać, że ekumenizm rozpoczął się jako ruch misyjny.

Następnie głos zabrał Iosif, prawosławny metropolita Europy Zachodniej i Południowej, który był obecny na Synodzie jako bratni delegat. “Jako Kościół prawosławny jesteśmy bardzo zadowoleni, że możemy być częścią tego procesu” – rozpoczął, przypominając, że refleksja nad synodalnością i prymatem trwa od dziesięciu lat w ramach Międzynarodowej Komisji Wspólnej ds. Dialogu Katolicko-Prawosławnego. “Wśród chrześcijan na całym świecie, po wiekach naznaczonych napięciami i podziałami, budowane jest prawdziwe ‘braterstwo’. Wspólnie szukamy tego, co nas łączy” – potwierdził. Jako przykład współpracy metropolita wskazał, że we Włoszech “Kościół katolicki użycza Rumuńskiemu Kościołowi Prawosławnemu ponad 300 kościołów”. Ponadto, dodał, “ekumenizm dzieje się u podstaw” poprzez świadectwo wielu mieszanych rodzin, które powstały w Europie i na całym świecie.

Onyinah: akt pokory ze strony papieża i Kościoła

Opuku Onyinah, przedstawiciel Światowej Federacji Zielonoświątkowej i były przewodniczący Kościoła Zielonoświątkowego w Ghanie, również obecny na Synodzie jako bratni delegat, jest członkiem Międzynarodowej Wspólnej Komisji Katolicko-Pentekostalnej. “Zaproszenie, które zostało skierowane do organów ekumenicznych i innych kościołów, było wyrazem pokory ze strony Papieża i Kościoła katolickiego” – powiedział. Proces synodalny, dodał, “jest bardzo otwarty, przejrzysty i oferuje ludziom równe szanse na podzielenie się swoimi poglądami”. Co więcej, “każdy wkład jest uważany za bardzo ważny”. Według Onyinaha jest to “oznaka dojrzałości na najwyższym poziomie, jaką wykazał się Kościół katolicki”.

Arcybiskup Gądecki: Metoda na dialog

Arcybiskup Stanisław Gądecki, arcybiskup poznański i przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, mówił o swoim doświadczeniu, wyrażając zdumienie, że pomimo zaproszenia innych chrześcijan, Żydów i niewierzących, udało się uniknąć niezgody. “Rzadko – wyjaśnił – zdarza się to w ludzkich spotkaniach między odmiennymi stanowiskami. Zamiast tego zastosowano pozytywną metodę: najpierw wyraź swoje pomysły, następnie wysłuchaj innych, a na koniec zaangażuj się w dyskusję, nawet w ciszy. W ten sposób pokazaliśmy, że istnieje metoda dialogu z pomocą Ducha Świętego, która może przynieść pokojowe dyskusje w tym świecie, nawet poza Kościołem, aby osiągnąć postęp w kwestiach takich jak wojny i globalne konflikty”.

Odnosząc się do aspektu ekumenicznego, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski podkreślił, że proces synodalny zmierza w kierunku jedności przy jednoczesnym poszanowaniu różnic wyznaniowych, duchowych i kulturowych.

Dr Clifford: W stylu ciągłego i otwartego dialogu

Dr Catherine Clifford, Kanadyjka, profesor teologii systematycznej i historycznej na Uniwersytecie św. Pawła w Ottawie oraz członek Międzynarodowej Komisji Wspólnej Katolików i Metodystów, uczestniczy w Synodzie jako przedstawiciel procesu synodalnego dla Ameryki Północnej. Podkreśliła, że “pragnienie wszystkich biskupów na świecie, aby podjąć temat synodalności jako priorytet obecnego procesu synodalnego, jest owocem dziesięcioleci refleksji w długim procesie dojrzewania, który był karmiony dialogami prowadzonymi regularnie między partnerami ekumenicznymi”.

Odnosząc się do przedsynodalnej podróży w kontekście kanadyjskim, zauważyła, że “odbyła się ważna wymiana między przedstawicielami innych kościołów chrześcijańskich, którzy podzielili się z nami swoimi doświadczeniami dotyczącymi ich praktyk synodalnego zarządzania Kościołem. Jest to ważny przykład tego, co nazywamy otwartym ekumenizmem, uczenia się od siebie nawzajem najlepszych praktyk, każdy Kościół uznaje potrzebę odnowy i wzrostu, abyśmy wszyscy mogli lepiej żyć Ewangelią. Wreszcie, synodalność stała się również preferowanym obrazem lub paradygmatem naszej wspólnej podróży w kierunku stania się Kościołem w pełni pojednanym. Wiara, którą podzielamy w Jezusa Chrystusa, źródło zbawienia dla całej ludzkości, jest o wiele większa niż pytania, które wciąż nas dzielą”.

Odpowiedzi na pytania dziennikarzy

W odpowiedzi na jedno z pytań, dr Clifford podkreśliła znaczenie zaproszenia papieża Franciszka do poważniejszego traktowania Kościoła jako Ludu Bożego. Zwróciła uwagę, że w ciągu ostatnich 30 lat wśród teologów miały miejsce ważne rozmowy na temat wspólnego rozumienia Kościoła. Warto zauważyć, że jest to zbieżne z nauczaniem Soboru Watykańskiego II, który postrzega Kościół jako tajemnicę komunii i Lud Boży.

Arcybiskup Gądecki dodał, że jeśli chodzi o przyszłych kapłanów w Polsce, okres szkolenia został wydłużony do siedmiu lat, w tym rok propedeutyczny, a różne metody są stosowane w celu zapewnienia skutecznego szkolenia kandydatów, wspierania budowania relacji z innymi, aby przyszli kapłani nie oderwali się od świata.

Zapytany o rolę ekumenizmu w nowej ewangelizacji, kard. Koch wyjaśnił, że jest to ważna kwestia. Powtórzył to abp Gądecki, stwierdzając, że misja towarzyszyła życiu zarówno wspólnot żydowskich, jak i kościelnych. Odnosząc się do potrzeby rozeznawania znaków czasu, prałat wspomniał przykład młodego błogosławionego Carlo Acutisa jako świadka świętości. Dr Clifford ze swojej strony wyjaśniła, że papież Franciszek wzywa do misyjnego nawrócenia w Evangelii gaudium.

Na pytanie, czy ci sami członkowie będą obecni w przyszłym roku, dr Ruffini odpowiedział, że zgromadzenie ma pozostać bez zmian.

Metropolita rumuński został następnie zapytany o ograniczenia synodalności w doświadczeniu prawosławnym. Odpowiedział, że trudności leżą w osiągnięciu konsensusu. Według kardynała Kocha synodalność jest prosta, jeśli istnieje świadomość, że “wiara wierzących jest w centrum naszej służby”.

Ostatnie pytanie dotyczyło braku powołań i możliwości wyświęcania żonatych mężczyzn. Dr Ruffini wspomniał, że kwestia ta była poruszana, ale nie była jednym z najczęściej omawianych tematów. Kardynał Koch przypomniał, że kwestia ta była omawiana na Synodzie Amazońskim, ale ostatecznie papież nie podjął decyzji, ponieważ wyjaśnił, że chociaż słuchał zbyt wielu głosów, nie słyszał głosu Ducha Świętego. “My, prawosławni, po tysiącleciach żonatych księży, przypominamy katolikom, że taka możliwość istnieje” – powtórzył metropolita Iosif. Dr Clifford zakończyła dyskusję stwierdzeniem, że temat ten nie został pominięty w rozmowach.