Podczas sobotniego briefingu Synodu, który odbywał się w czasie gdy uczestnicy przygotowywali się do odmawiania różańca i modlitwy o pokój na Placu Świętego Piotra, prelegenci zwrócili uwagę na różne tematy, od roli kobiet po obronę nieletnich i osób bezbronnych.

O dziewiątej wieczorem w sobotę na Placu Świętego Piotra odbędzie się modlitwa różańcowa w intencji pokoju. W piątek w auli synodalnej wystosowano specjalny apel, “aby pomóc młodym ludziom na krwawiącym Bliskim Wschodzie nie tracić nadziei i nie mieć jako jedynej perspektywy na przyszłość cierpienia lub opuszczenia swojego kraju” oraz ” aby zapewnić tym młodym ludziom, jako Kościół i jako pasterze, narzędzia do osiągnięcia pokoju”.

Paolo Ruffini, prefekt Dykasterii ds. Komunikacji i przewodniczący Komisji Informacyjnej Synodu, podkreślił to podczas sobotniego briefingu z dziennikarzami, który odbył się w Biurze Prasowym Stolicy Apostolskiej, a który poprowadziła wicedyrektor Cristiane Murray.

Piętnasta Kongregacja Generalna, która odbyła się w piątek po południu, charakteryzowała się “kilkoma bardzo mocnymi, pełnymi pasji, poruszającymi świadectwami z miejsc wojny lub cierpienia, takich jak Bliski Wschód, Ukraina, Amazonia i nie tylko”. Te “głosy”, jak powiedział dr Ruffini, spotkały się z braterskim aplauzem całego zgromadzenia (obecnych było 329 osób).

W sobotę rano, na zakończenie dwunastej sesji, Sekretariatowi Generalnemu zostały przekazane raporty 35 grup roboczych dotyczące modułu B3 Instrumentum Laboris.

W prace zaangażowanych było 310 uczestników, a w tym samym czasie odbyło się spotkanie mające na celu przygotowanie Dokumentu Syntezy. W poniedziałek 23 października o godzinie 8:45 uczestnicy Synodu zgromadzą się w Bazylice Świętego Piotra na Mszy Świętej przy Ołtarzu Przewodniczenia, której przewodniczyć będzie kardynał Charles Maung Bo, arcybiskup Rangunu w Myanmarze.

Ruffini: W komunii z papieżem

W przemówieniach wygłoszonych w auli synodalnej prefekt zauważył, że w szczególny sposób poruszają one “kwestię rozeznania w procesach decyzyjnych relacji między autorytetem władzy a współodpowiedzialnością”. Zauważono, że synodalność “nie eliminuje, ale kontekstualizuje autorytet”, przypominając o “potrzebie autorytetu” i „tego aby nie bać się dyskusji lub niezgody”. Zachęcano do kontynuowania dialogu, polegając na “Duchu Świętym, który przekształca miejsca konfliktu w miejsca porozumienia”.

Zwrócono również uwagę na priorytet wzajemnego słuchania dotyczący wszystkich. Podkreślono znaczenie słuchania wszystkich, “zaczynając od tych, którzy czują, że nie mogą być przyjęci w Kościele lub powiedziano im, że nie należą do Kościoła”, takich jak “migranci należący do innych religii”, ubodzy, dyskryminowani, osoby niepełnosprawne – które mogą uczyć, jak się komunikować – lub ludność tubylcza. Jeśli chodzi o osoby LGBTQ, prefekt zauważył, że podczas spotkania przypomniano o obowiązku ich przyjęcia i “odrzucenia wszelkich form przemocy wobec nich”.

Kolejnym ważnym punktem poruszonym w przemówieniach była “komunia z papieżem”. Zauważono, że ci, którzy nie są w fundamentalnej komunii z Piotrem, “ranią ciało Chrystusa, którym jest Kościół”. Komunia, podsumował prefekt, jest najlepszym przesłaniem, jakie można przekazać światu naznaczonemu polaryzacją, ksenofobią i wojną.

Pires: Dla Kościoła z ubogimi

Sheila Pires, sekretarz Komisji Informacyjnej, kontynuowała briefing, podkreślając, że wśród tematów omawianych w Auli była rola kobiet i osób konsekrowanych, ze szczególnym naciskiem na możliwość wysłuchania ich głosu w procesach decyzyjnych.

Pires wyjaśniła, że klerykalizm ponownie znalazł się w centrum refleksji wraz z zaleceniami dotyczącymi formacji ciągłej, która pozwala również na zajęcie się kwestią nadużyć. Podkreślono potrzebę odpowiednich struktur do walki z nadużyciami i podziękowano Papieżowi za wprowadzenie nowych struktur w celu rozwiązania tragedii nadużyć. Podkreślono znaczenie promowania inicjatyw na każdym poziomie mających na celu ochronę wszystkich osób, zarówno dorosłych, jak i dzieci.

Innym powracającym tematem w przemówieniach była misja w erze cyfrowej, która nie powinna być czysto wirtualna, ponieważ angażuje ludzi w ich prawdziwe życie. Na zakończenie sekretarz Komisji Informacji zauważył, że wspólnym punktem przemówień wygłoszonych w Auli było potwierdzenie misji Kościoła polegającej na służbie ubogim, ze świadomością, że Pan osądzi nas na podstawie tego, jak kochaliśmy najmniejszych spośród nas, a nie na podstawie zgromadzonej wiedzy.

Kardynał Barreto Jimeno: Jedność w różnorodności

Peruwiański jezuita kardynał Pedro Ricardo Barreto Jimeno, arcybiskup Huancayo i przewodniczący Kościelnej Konferencji Amazonii, rozpoczął od przypomnienia, że Synod “był przygotowywany przez dwa lata, najpierw w parafiach, a następnie w diecezjach, na poziomie krajowym i kontynentalnym. Niczego nie wymyślamy – potwierdził – ale zbieramy to, co Duch Święty powiedział Kościołowi. A my, biskupi, odpowiedzialni za dane terytorium i jednocześnie współodpowiedzialni z papieżem Franciszkiem za cały Kościół powszechny, uczestniczymy w imieniu większości biskupów; w rzeczywistości przeżywamy Synod Biskupów. Ale są też zakonnicy, świeccy i księża”.

Kardynał Barreto pochwalił możliwość “zebrania żywego doświadczenia, ale także doświadczenia w małej skali życia Kościoła powszechnego: różnorodność ras, kultur, języków, ale wszyscy zjednoczeni w jednym Duchu, Duchu, którego źródłem jest Trójca Święta. Bóg jest komunią, misją i uczestnictwem; w ten sposób to doświadczenie synodalne otwiera nas na horyzont różnorodności w jedności Boga”.

Opierając się na swoim 52-letnim doświadczeniu kapłańskim i 23-letnim stażu biskupim, zakończył z optymizmem, że “Kościół, pośród trudności, przed którymi stoi, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie, wyrusza, idąc naprzód, aby służyć Chrystusowi i ludzkości”.

Biskup Overbeck: Pokuta i odnowa

Biskup Franz-Josef Overbeck z Essen i ordynariusz wojskowy Niemiec mówił o doświadczeniu synodalnej drogi Kościoła katolickiego w Niemczech, która rozpoczęła się w 2018 r. i zakończyła w ubiegłym roku.

“Powodem, dla którego rozpoczęliśmy tę drogę”, powiedział, “była duża liczba przypadków nadużyć wykrytych w kraju”. Prace były prowadzone we współpracy z Centralnym Komitetem Katolików Niemieckich, w skład którego wchodzą przedstawiciele różnych grup zawodowych w Kościele. Ta “droga pokuty i odnowy”, wyjaśnił biskup, wiąże się z potrzebą “samokrytycznego zbadania pracy Kościoła, aby zająć się kwestiami niezbędnymi dla odnowy życia eklezjalnego”. Wymaga to “powrotu do źródeł wiedzy teologicznej, począwszy od świadectwa Biblii i tradycji katolickiej, poprzez ustalenia teologii naukowej, po wiarę wiernych i znaki czasu, które należy interpretować w świetle Ewangelii, aby uwiarygodnić chrześcijańskie przepowiadanie”.

“Jeśli teologia, magisterium lub tradycja i znaki czasu”, powiedział, “mają niezapośredniczone i niemożliwe do pogodzenia sprzeczności, nie przekona to nikogo i nie może zapewnić wskazówek katolikom”, których w Niemczech jest tylko 30 procent, podczas gdy 30 procent to protestanci, a 40 procent niewierzący.

Nakreślił cztery obszary refleksji: władza, kapłaństwo, rola kobiet i moralność seksualna. We Frankfurcie zorganizowano pięć dużych konferencji w celu zbadania tych kwestii i przedstawienia listy działań, które należy podjąć. Wyniki zostały opublikowane w serii dokumentów Niemieckiej Konferencji Biskupów.

“W ten sposób wybraliśmy formę pracy, która była nowym sposobem spotkania, niemal formą synodalności doświadczanej na poziomie niemieckiego Kościoła” – zauważył. Wyjaśnił jednak, że nie są to kanonicznie wiążące decyzje synodalne, ale aby nadać im większą wagę, postanowiono przyjąć tylko te, które zostały przegłosowane przez co najmniej dwie trzecie biskupów; w ciągu trzech lat zatwierdzono w ten sposób 15 decyzji.

“Ta droga”, dodał, “zawsze była doświadczeniem uczenia się i praktyką synodalności; nie wszystko zawsze działało dobrze”, ale ostatecznie zobowiązano się do “opracowania koncepcji zgromadzenia kościelnego, które będzie kontynuować pracę zgromadzeń synodalnych”.
Wreszcie, biskup Overbeck, który jest również przewodniczącym Adveniat, podkreślił wartość doświadczenia Konferencji Episkopatu Amazonii, gdzie biskupi, księża, zakonnicy i świeccy pracują razem nad kwestiami stworzenia i ochrony lokalnych społeczności. Stwierdził, że pozostaje istotne, “aby zawsze umieszczać Jezusa w centrum wiary, bez trzymania się przyzwyczajeń i tradycjonalizmu, które, gdy są krytycznie badane, nie mają pierwszeństwa w hierarchii prawdy”.

Biskup Eychenne: we “francuskiej Amazonii”

Biskup Jean-Marc Eychenne z Grenoble-Vienne we Francji rozpoczął swoją prezentację od opowiedzenia o swoim doświadczeniu w południowej części Tuluzy, na peryferyjnym obszarze znanym jako “francuska Amazonia”. Obszar ten charakteryzuje się powszechnym ubóstwem, ale także zachęca do duchowego poszukiwania Chrystusa i Ewangelii.

Stamtąd, z obszaru liczącego 150 000 mieszkańców przeniósł się do swojej obecnej diecezji z milionem mieszkańców o różnej sytuacji ekonomicznej i społecznej, ale wielu podobieństwach, ponieważ wyzwania są takie same. Głównym zadaniem, podkreślił, jest współodpowiedzialność. Dlatego “Synod na temat synodalności oznacza wspólne zastanowienie się i zobaczenie, w jaki sposób Kościół może przyjąć tę koncepcję”, przechodząc “od Kościoła kilku odpowiedzialnych osób do Kościoła, w którym wszyscy są odpowiedzialni za głoszenie Chrystusa i Ewangelii, Kościoła, który jest prawdziwie Ciałem Chrystusa, w którym każdy wyraża swoją opinię na temat ostatecznej decyzji, która dotyczy wszystkich”.

Biskup Eychenne mówił również o swoim doświadczeniu w więzieniach. “Spotykamy się z więźniami, czytamy Słowo Boże, a każdy z nich komentuje czytanie Ewangelii. Wielu z nich jest niepiśmiennych lub głęboko zmarginalizowanych, ale zdarza się, że najbardziej pouczające słowa na temat czytanego fragmentu pochodzą od tych osób”.

Współodpowiedzialność, podkreślił biskup, oznacza “prawdziwe doświadczenie synodalne”. Jest to podobne do tego, co praktykują “kiedy nowy ksiądz przybywa do ich diecezji: przy takich okazjach wykonują rytuał obmycia stóp, aby podkreślić, że jest on sługą”.

We wspólnocie, podkreślił, “to nie jedna osoba wydaje rozkazy, ale “my” składające się z młodych ludzi, osób starszych, niepełnosprawnych, symbolicznie pokazując, że istnieje wspólna odpowiedzialność”. Co więcej, w małych zespołach diecezjalnych “uwzględniliśmy również obecność kobiet: kobieta pełni funkcję wikariusza generalnego, wspierając prałatów w podejmowaniu decyzji dotyczących wspólnoty”.

Siostra Nirmalini: Ciągła “podróż”

Siostra Maria Nirmalini, indyjska siostra, przełożona generalna Apostolskiej Kongregacji Karmelu i przewodnicząca Konferencji Zakonników w Indiach, również zabrała głos. Konferencja, którą kieruje, reprezentuje największe na świecie zgromadzenie katolickich zakonników, liczące ponad 130 000 członków.

Siostra Nirmalini, która uczestniczy w pracach Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych, podkreśliła modlitwy i wsparcie ze strony innych osób konsekrowanych w Indiach, które towarzyszą jej w tym “pięknym doświadczeniu i wspaniałej podróży”, jaką jest Synod. Mówiła o tym, jak każdy uczestnik, pomimo różnic kulturowych i pochodzenia, swobodnie, bez strachu i presji dzielił się swoimi doświadczeniami i pomysłami z kardynałami, biskupami, teologami, młodymi zakonnikami, świeckimi i osobami takimi jak ona.

Siostra Nirmalini zauważyła, że kiedy wróci do Indii, zabierze ze sobą przekonanie o tym, że podróż synodalna jest ciągłym procesem, który “zaangażuje wszystkich członków wspólnot”.

Podkreśliła znaczenie każdej chwili dzielenia się i modlitwy w intencji pokoju, migrantów i uchodźców. “Niezależnie od naszego pochodzenia, wszyscy jesteśmy członkami rodziny Bożej” – podsumowała.

Rzeczywistość powołań

Odpowiadając na pytanie dotyczące kwestii diakonis i możliwości pełnienia roli “kapłańskiej” przez żonatych diakonów, kardynał Barretto Jimeno przypomniał, że Synod ten jest wynikiem doświadczeń zgromadzenia amazońskiego, regionu o powierzchni 7500 kilometrów kwadratowych, zamieszkałego przez 33 miliony ludzi, w tym 3 miliony rdzennych mieszkańców, rozproszonych w dziewięciu krajach.

Ważnym aspektem było utworzenie Kościelnej Konferencji Amazonii (Ceama), która obejmuje wszystkich ochrzczonych. Dlatego konieczne jest zebranie tego doświadczenia, które jest pierwszym tego typu w historii Kościoła.

Biskup Overbeck powtórzył to, zauważając, że wszystkie pytania poruszone w niemieckim procesie synodalnym, w tym kwestia nadużyć, powstały w kontekście postsekularnego kraju, w którym ludzie nie mają już jasnego pojęcia, kim jest Jezus Chrystus, a religia nie ma odniesienia w życiu codziennym. W Niemczech połowa protestanckich pastorów to kobiety. Stały diakonat istnieje od 1968 roku i pojawiają się pytania o rolę kobiet w diakonacie i ich przyszłą obecność. Podkreślił, że diakonat stały jest ważny i jest powołaniem, a nie tylko prawem.

Zapytano go również o wpływ niemieckiej drogi synodalnej na obecny Synod i jego oddziaływanie w Niemczech. Według biskupa Overbecka, można odnieść wrażenie, że wszystko, co zostało zrobione podczas synodalnej drogi Kościoła w Niemczech, miało wpływ na społeczeństwo. Zauważył potrzebę refleksji nad inkulturacją i rolą teologii w rozwiązywaniu pojawiających się pytań. Odnosząc się do możliwości wyświęcania żonatych mężczyzn, biskup wyjaśnił, że w ciągu ostatnich lat sytuacja mocno się zmieniła: prawie nie ma już seminarzystów, a wyzwaniem jest nie tylko ratowanie sakramentalnego życia Kościoła, ale także jego przetrwanie.