Podczas gdy uczestnicy Synodu przygotowywali się do wieczornej modlitwy za migrantów i uchodźców, odpowiedź Kościoła na sytuację osób zmuszonych do opuszczenia swoich domów była głównym tematem czwartkowego briefingu prasowego na temat Synodu.

Wszyscy uczestnicy Synodu, wraz z papieżem Franciszkiem, zgromadzą się dziś wieczorem – na zakończenie XIII Kongregacji Generalnej – na Placu Świętego Piotra, w pobliżu pomnika “Aniołowie Nieświadomi”, aby modlić się za tych, którzy stracili życie na różnych szlakach migracyjnych, za ich rodziny, za tych, którzy przeżyli oraz za uchodźców i migrantów, którzy wciąż są w drodze.

I właśnie kwestii migrantów i uchodźców poświęcony był dzisiejszy briefing z dziennikarzami.

Czytanie Słowa Bożego, cicha refleksja, modlitwa wstawiennicza i Modlitwa Pańska wyznaczą czwartkową wieczorną modlitwę, w której wspólnota synodalna obejmie migrantów i uchodźców, którzy są w centrum dyskusji i obaw od początku zgromadzenia.

Wydarzenie będzie miało “uniwersalny charakter”, aby podkreślić tragedie różnych wojen, w tym tych najbardziej “nieznanych”, i odbędzie się w stylu synodalnego “wspólnego marszu” z Auli Pawła VI w kierunku symbolicznego pomnika na Placu Świętego Piotra.

Podczas czwartkowego briefingu prasowego dr Paolo Ruffini, prefekt Dykasterii ds. Komunikacji i przewodniczący Komisji ds. Informacji, podsumował prace w Auli. Jak powiedział, w środę po południu i w czwartek rano odbyły się dziesiąta i jedenasta sesja małych grup, podczas których przeznaczono czas na “rozmowę w Duchu Świętym”. Dyskusje koncentrują się obecnie na sekcji B3 Instrumentum laboris: 35 grup dyskutuje nad różnymi aspektami ogólnego tematu: “Uczestnictwo, zadania odpowiedzialności i władzy. Jakie procesy, struktury i instytucje w misyjnym Kościele synodalnym?”.

Ponadto, Prefekt przypomniał fakt, o którym poinformował wczoraj Relator Generalny, kardynał Jean-Claude Hollerich, że “zostały utworzone trzy grupy robocze złożone z ekspertów teologów i kanonistów, którzy podczas Kongregacji Generalnych, przedstawią trzy raporty, ze swoimi refleksjami na temat punktów Instrumentum laboris B3/3 (“Jakie struktury można rozwinąć, aby umocnić misyjny Kościół synodalny?”); B3/4 („Jak kształtować synodalność i kolegialność obejmującą grupy kościołów lokalnych?”); oraz B3/5 (“W jaki sposób można wzmocnić instytucję Synodu, aby była wyrazem kolegialności biskupiej w Kościele całkowicie przeniknięty synodalnością?”).

Kardynał Czerny: Spacer z najbardziej bezbronnymi ludźmi na ziemi

Kardynał Michael Czerny, prefekt Dykasterii ds. Promowania Integralnego Rozwoju Człowieka, nawiązał w swoim wystąpieniu do Modlitwy za Migrantów i Uchodźców. Wyjaśnił, że zgromadzenie synodalne przed rzeźbą “Aniołowie nieświadomi”, “które uczy się, jak chodzić razem jako Kościół, będzie skutecznie symbolizować chodzenie razem z niektórymi z najbardziej bezbronnych ludzi na naszej planecie, a mianowicie tymi, którzy uciekają, tymi, którzy są zmuszeni do bycia w ruchu, tymi, których nazywamy migrantami i uchodźcami”.

Dlatego, dodał, “istnieje duchowa, a nawet estetyczna, kulturowa harmonia między tym, jak spędzamy ten dzień” na zgromadzeniu synodalnym, omawiając nieco abstrakcyjne tematy, “a chodzeniem lub towarzyszeniem” zjawisku migracji reprezentowanemu przez statek wyrzeźbiony w brązie przez Timothy’ego Schmalza, “który reprezentuje wszystkich ludzi w każdym wieku i we wszystkich miejscach, którzy w taki czy inny sposób zostali zmuszeni do ucieczki” ze swoich domów.

Kardynał Czerny zauważył jednak “dramatyczny kontrast” między “harmonią i dobrą wolą oraz … naprawdę głęboką wymianą, której doświadczamy w auli synodalnej” a “niepokojem, niepewnością, bezbronnością, marginalizacją” migrantów i uchodźców oraz “straszną ciszą … naszych społeczeństw, naszych odrzucających społeczeństw”.

Biskup Flores: Z przygranicznej diecezji

Biskup Daniel Ernest Flores, delegat przewodniczącego zgromadzenia i członek komisji przygotowawczej, jest biskupem Brownsville w Teksasie, na granicy z Meksykiem. Swoje wystąpienie rozpoczął od przypomnienia, że “każda diecezja na świecie przyjeżdża [na Synod] z darami i doświadczeniem własnego Kościoła lokalnego”.

Opowiadając o doświadczeniach swojej przygranicznej diecezji, biskup Flores powiedział, że w ostatnich latach liczba osób z Ameryki Łacińskiej przybywających do Stanów Zjednoczonych przez Brownsville wzrosła. Nigdy jednak nie brakowało reakcji wiernych: “W mojej diecezji jest wielki strumień energii od ludzi, właścicieli restauracji, lekarzy, pielęgniarek, którzy poświęcają swój czas, aby opiekować się matkami, dziećmi i rodzinami” – powiedział, zauważając jednocześnie, że członkowie innych społeczności, w tym innych wyznań chrześcijańskich, muzułmanie i Żydzi, również wnoszą istotny wkład.

Biskup Flores wyjaśnił, że jego diecezja nie ma “dużej ilości” zasobów materialnych, “ale serca ludzi są bardzo hojne i doskonale wiedzą, czym jest ubóstwo, więc reagują bardzo hojnie”.

Dodał: “Zasadą jest, że staramy się postępować w taki sposób, aby szanować i traktować z wielkim szacunkiem godność ludzką rodzin, które do nas przychodzą. Każda z nich ma swoją historię”.

Maronita Alwan: dramat syryjskich uchodźców w Libanie

Ojciec Khalil Alwan, były przełożony generalny libańskich misjonarzy maronickich, jest sekretarzem generalnym Rady Katolickich Patriarchów Wschodu i profesorem na Uniwersytecie Libańskim w Bejrucie. Bierze udział w Zgromadzeniu Ogólnym jako delegat synodalny z ramienia Kościołów Wschodnich i koordynator generalny dla Bliskiego Wschodu.

Jeden z nieepiskopalnych uczestników, którzy przybyli ze zgromadzeń kontynentalnych, ks. Alwan powiedział, że uczestniczył w czterech synodach i uważa, że obecny różni się pod względem metod i treści: “To prawdziwa podróż z Panem, z Kościołem, ze wszystkimi reprezentowanymi tu rzeczywistościami. Uczestnictwo w nim jest wielką łaską, która daje nam powody do nadziei na szczęśliwą przyszłość Kościoła”.

Następnie maronicki duchowny przeszedł do głównego tematu swojego przemówienia, mówiąc o sytuacji syryjskich uchodźców w Libanie: “Od 2011 roku, kiedy tu przybyli, żyją w nieludzkich warunkach, stłoczeni w dużej liczbie w obozach na granicy ich możliwości, ponieważ społeczność międzynarodowa zmusza Liban do zatrzymania ich na swoim terytorium, uniemożliwiając im wyjazd do Europy”.

Ojciec Alwan wyjaśnił, że “ponad dwa miliony ludzi żyje” na takich obszarach, “z wieloma narodzinami zarejestrowanymi w ostatnich latach”, dodając, że “z pięciomilionową populacją Liban jest krajem o najwyższym odsetku uchodźców na świecie”. Przyznając, że zapewniono pewną pomoc humanitarną w celu złagodzenia dramatycznej sytuacji, argumentował, że uchodźcy powinni mieć możliwość udania się do miejsca, które jest bardziej w zgodzie z ich ludzką godnością.

Libańczycy są karani “za swoje człowieczeństwo”, stwierdził ojciec Alwan. Wszyscy ci uchodźcy w rzeczywistości obciążają gospodarkę państwa, która ponosi ogromne koszty, z którymi międzynarodowe organizacje rządowe nie są w stanie sobie poradzić, w wyniku czego “obywatele Libanu stają się coraz biedniejsi. Wywołuje to w nich wielki gniew: postrzegają kwestię humanitarną jako pretekst do zatrzymania uchodźców w Libanie, który jest zmuszony do bycia krajem azylu politycznego.

“Podniosło się wiele głosów” – podsumował duchowny – “wzywających Syryjczyków do wyjazdu do Europy. Stoimy w obliczu ludzkiej tragedii i będziemy się dziś modlić, aby mocarstwa świata pracowały nad jej zakończeniem i aby Syryjczycy mogli pewnego dnia powrócić do swojego kraju i swojej kultury”.

Biskup Mpako: Powitanie, słuchanie, szacunek

W swoim wystąpieniu arcybiskup Dabula Anthony Mpako, arcybiskup Pretorii i wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu RPA, przedstawił sytuację migrantów i uchodźców w swoim kraju.

Na wstępie arcybiskup wyraził wdzięczność za możliwość uczestniczenia w “rozmowie w Duchu Świętym” jako metodzie procesu synodalnego, mówiąc, że dzięki słuchaniu, szacunkowi i akceptacji ludzie mogą prawdziwie wyrażać i przyjmować siebie nawzajem. “Jednocześnie powiedział: “Patrząc wstecz, skąd pochodzę, zdaję sobie sprawę, że w wielu krajach afrykańskich mamy już podatny grunt dla tego procesu synodalności”.

Arcybiskup Mpako zauważył, że jego kraj “stoi przed wyzwaniem, jakim jest konieczność zapewnienia troski duszpasterskiej migrantom i uchodźcom”, zauważając, że kraj ten przyjmuje ponad 2,9 miliona uchodźców, najwięcej w Afryce.

Powiedział: “Najważniejszą przyczyną tej migracji jest ubóstwo”, wyjaśniając, że większość migrantów przybywających do RPA to “migranci ekonomiczni”.

Arcybiskup Mpako powiedział, że w jego własnym mieście Pretorii – jednym z najpopularniejszych miejsc docelowych dla migrantów – Kościół ma “dobrze ugruntowaną posługę duszpasterską dla migrantów i uchodźców”, która stara się pomóc również w praktycznych potrzebach, w tym w dostarczaniu żywności, odzieży, opieki zdrowotnej i pomocy w uzyskaniu niezbędnej dokumentacji.

Arcybiskup Mpako mówił również o potrzebach katolickich migrantów, wyjaśniając, że jego lokalny kościół stara się pomóc im zintegrować się z lokalną społecznością, zapewniając jednocześnie opiekę duszpasterską dostosowaną do ich sytuacji, na przykład poprzez sprawowanie liturgii w ich własnych językach i wyznaczanie księży misjonarzy z ich własnych krajów, aby im pomagali.

Synodalność i hierarchia w Kościele

Odpowiadając na pytanie, czy odnowienie struktur w oparciu o synodalność może podważyć autorytet i prerogatywy biskupów w diecezjach, biskup Flores zauważył, że kwestia ta nie jest nowa. Stwierdził, że sprawowanie władzy lub posługi przez Kościół musi opierać się na nawróceniu serca, ponieważ jest to niezbędne, aby każda struktura mogła osiągnąć pozytywne cele.

Przyznał, że istnieje wiele opinii na temat tego, jak ta odnowa może się odbyć, ale powiedział, że jest bardziej zatroskany “o to, w jaki sposób uda nam się uruchomić głębokie pragnienie, aby stać się ludźmi ochrzczonymi i wyświęconymi, którzy koncentrują się na służeniu sobie nawzajem w sercu Chrystusa”, dodając: “Dla mnie to jest najważniejsze”.

Jego słowa zostały powtórzone przez arcybiskupa Mpako, który przypomniał, że wszyscy powszechnie akceptują współistnienie dwóch struktur: synodalności i hierarchii w Kościele. “Jednak – powiedział – to, co prawdopodobnie chcemy zobaczyć, to sposób, w jaki te dwie struktury mogą działać w taki sposób, aby synodalność zaczęła przenikać sposób, w jaki działa hierarchiczna struktura Kościoła”.

Jednocześnie zauważył, że “w Kościele katolickim synodalność ma wyjątkowy charakter. Jest to synodalność, w centrum której znajduje się katedra Piotra, papieża. Ostatecznie hierarchia idzie w parze z synodalnością”.

Kardynał Czerny dodał: “Hierarchiczne struktury Kościoła nie mają się czego obawiać w procesie, który zaczyna się od słuchania. To niemożliwe, by miało to zaszkodzić hierarchicznej naturze Kościoła”.

W odpowiedzi na pytanie o obecność osób LGBT wśród uchodźców, arcybiskup Mpako odpowiedział, że stanowisko Kościoła w sprawie podejścia do nich jest jasne: “Przede wszystkim okazywać współczucie i akceptację, nie dyskryminować, nie sprawiać, by czuli się jak outsiderzy we wspólnocie Kościoła. I myślę, że Ojciec Święty dał tego przykład w bardzo uderzający i piękny sposób”.

Kontynuował: “Jednak mamy również do czynienia z tradycyjną antropologią chrześcijańską, na podstawie której wciąż próbujemy zrozumieć, jak ona odnosi się do tej kwestii. I mam wrażenie, że nie zostanie to rozwiązane w najbliższym czasie, ponieważ mamy do czynienia z tradycją, która istnieje od dawna”.

Południowoafrykański prałat powiedział więc: “Robimy dwie rzeczy. Trzymając się chrześcijańskiej antropologii, szukamy sposobów, aby osoby LGBTQ+ czuły się w Kościele jak w domu”.

Ze swojej strony biskup Flores powiedział, że w swojej diecezji uważa za “misję miłosierdzia Kościoła” przyjmowanie rodzin w trudnych sytuacjach. Dlatego też, jak powiedział, zachęca wszystkich wolontariuszy do “szukania twarzy Chrystusa w tym, który cierpi”, dodając: “Nie pytamy ich, czy są katolikami, nie pytamy ich, czy są chrześcijanami, nie pytamy ich, jak wierzą politycznie, nie pytamy ich o orientację seksualną, po prostu chcemy służyć Chrystusowi, który cierpi”.

Biskup Flores został również zapytany o to, jak Synod postrzega potrzeby kultur Ameryki Łacińskiej. Biskup odpowiedział, że łączenie różnych kultur jest wyrazem synodalności, choć nie jest to łatwe, zwłaszcza jeśli robi się to dobrze. Mówił także o swoim osobistym doświadczeniu dorastania w dwujęzycznej rodzinie, w której nie ma podziału na kulturę latynoamerykańską i angloamerykańską. Wyjaśnił, że to kwestia próby przełożenia jednego świata na drugi. Młodzi ludzie wiedzą, jak to zrobić dobrze, powiedział, dodając, że jest to atut, szczególnie dla takich jak on, którzy mieszkają w strefie przygranicznej. Ostrzegł jednak, że na szczeblu eklezjalnym nie można upraszczać; wręcz przeciwnie, należy dążyć do postępu w kierunku bardziej ustrukturyzowanych rozmów między różnymi Kościołami lokalnymi.

Kardynał Czerny, który również “żył w dwóch światach”, powiedział, że również dla niego “życie jest procesem tłumaczenia; a “synodowanie” może być również nauką tłumaczenia, nawet jeśli nie urodziłeś się w obu kulturach lub w dwóch kulturach”.

W odpowiedzi na kolejne pytanie, prefekt Ruffini zaproponował pewne wyjaśnienia metodologiczne dotyczące wystąpień w małych grupach i głosowania nad dokumentem podsumowującym.

Kardynał Czerny mówił następnie o relacji między święceniami i urzędami w odniesieniu do posługi kapłańskiej, mówiąc: “Myślę, że utożsamianie święceń i urzędów jest czymś, co jest przezwyciężane. Innymi słowy, rozumiemy, że święcenia nie są konieczne dla każdego urzędu, który do tej pory był kierowany przez duchownego, a w praktyce przez hierarchę, a w niektórych przypadkach nawet przez kardynała”.

Dodał zapewnienie: “Nie ma zagrożenia dla natury Kościoła, ponieważ istnieją obowiązki, które już są i które być może w coraz większym stopniu będą powierzane nie-kardynałom, nie-biskupom, nie-kapłanom”.

Odpowiadając na kolejne pytania mediów, biskup Flores i arcybiskup Mpako zapewnili dziennikarzy, że refleksja synodalna nie odbywała się pod wpływem zewnętrznych nacisków czy “spisków”: “Nie widzę spisku”, powiedział biskup Flores. “Po prostu słyszałem uczciwe, szczere, wierne, miłosierne rozmowy pod, powiedzmy … ‘sub tutela Petri’, pod opieką Piotra. To nie jest zagrożenie dla wiary”.

Na koniec głos zabrał kardynał Czerny, prefekt Dykasterii ds. Służby na rzecz Integralnego Rozwoju Człowieka, aby przedstawić kilka szczegółów na temat dzisiejszej uroczystości dla migrantów zorganizowanej na Placu Świętego Piotra.