Konferencja prasowa poświęcona przedstawieniu sprawozdania podsumowującego I sesję XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów na zakończenie prac synodalnych, 28.10.2023 r

Wystąpienie Jego Eminencji kard. Mario Grech

Dziękuję za waszą obecność.

Na zakończenie tej pierwszej sesji XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów możemy przedstawić sprawozdanie podsumowujące prace Synodu Biskupów przeprowadzone w ciągu tych trzech tygodni.

Raport podsumowujący jest owocem intensywnej i owocnej pracy. Pracy, która nie zależy tak bardzo od naszych umiejętności i zdolności, ale od słuchania Ducha, którego wzywaliśmy i którego Kościół – jesteśmy pewni – wzywał dla Zgromadzenia w tym miesiącu. To Zgromadzenie było czasem eklezjalnego rozeznawania, podczas którego zachowaliśmy metodę rozmowy w Duchu: słuchając siebie nawzajem, aby usłyszeć, co Duch mówi do Kościoła. Nalegające stwierdzenie Ojca Świętego, że protagonistą Synodu jest Duch Święty, nie jest sloganem, ale podstawową zasadą każdego działania synodalnego. Bez słuchania Ducha wszystko sprowadza się do słów, do formuł być może pięknych, ale pustych i jałowych.

Zamiast tego relacja synodalna jest owocem słuchania, które angażuje Kościół w być może nietypową, ale konieczną postawę. Wielu domaga się natychmiastowych rezultatów. Ale synodalność jest zamiast tego ćwiczeniem w słuchaniu: długotrwałym, pełnym szacunku, a przede wszystkim pokornym. Z tego powodu lubię przypominać, że Kościół – cały Kościół! – przeżywa czas słuchania od 10 października 2021 r., kiedy Ojciec Święty otworzył proces synodalny w Bazylice św. Należy powtórzyć: Synod nie rozpoczął się od tej sesji Zgromadzenia!

Nie jest dobrze skupiać uwagę tylko na obecnym momencie Zgromadzenia – które zresztą stanowi tylko pierwszą sesję drugiej fazy – zapominając o pierwszej fazie, w jej złożoności etapów i momentów: konsultacji Ludu Bożego w Kościołach lokalnych, rozeznaniu pasterzy w Konferencjach Episkopatu, dalszym akcie rozeznania w Zgromadzeniach Kontynentalnych. 70 członków bez munus episcopi – świeccy i świeckie, zakonnicy i zakonnice, kapłani i diakoni – którzy uczestniczyli jako matki i ojcowie synodalni, z prawem głosu i głosowania, są świadkami tej podróży, pamięcią drogi, która doprowadziła do tego momentu. Ich obecność nie ma na celu reprezentowania Ludu Bożego w logice parlamentarnej lub jako delegatów Kościołów lokalnych, ale jako świadków procesu, który rozpoczął się od Ludu Bożego i powraca do Ludu Bożego wraz z restytucją tego, co wyłoniło się ze Zgromadzenia.

Raport podsumowujący przedstawia aktualny stan rozeznawania eklezjalnego. Po pierwszej fazie, z jej dokumentami, niniejszy raport podsumowujący zawiera wyniki prac zgromadzenia. Gdyby ktoś miał wątpliwości, mogę go uspokoić: tekst nie został wcześniej przygotowany. O całkowitym szacunku dla Zgromadzenia świadczy opóźnienie w dostarczeniu tekstu: włączenie „modi” wymagało czasu. Wyjaśnia to również możliwe różnice między projektem przedstawionym Zgromadzeniu 25 października a ostateczną wersją.

Co można znaleźć w raporcie podsumowującym? Tematy, które pojawiły się na Zgromadzeniu, co do których istniał prawdziwy konsensus. Rozeznawanie eklezjalne, które opiera się na słuchaniu siebie nawzajem, aby zrozumieć, dokąd Duch prowadzi Kościół, opiera się na kryterium KONSENSUSU. W społeczeństwie obywatelskim działają zasadniczo dwie dynamiki: albo decyzja jednego lub kilku, albo decyzja większości. Zgromadzenie również głosowało, ale jako poszukiwanie najszerszego i najbardziej przekonującego konsensusu.

Warto wyjaśnić tę zasadę, aby nie była rozumiana w kategoriach socjologicznych i mylona z systemami rządzącymi opinią publiczną. W historii Kościoła, zwłaszcza wczesnego, decyzje podejmowane były zazwyczaj w drodze konsensusu. Łaciński termin conspiratio, używany przez Ojców Kościoła, dobrze oddaje tę dynamikę: zbieżność wszystkich co do stanowiska, na mocy działania Ducha, który porusza serca do przylgnięcia, jest kryterium i miarą nieomylności in credendo świętego ludu Bożego. Wyboru dokonano na podstawie tego, że “ogół wiernych nie może błądzić w wierze” (LG 12). Oczywiste jest, że jeśli myślimy o Kościele jak o jakimkolwiek społeczeństwie, wydaje się to sztuczką mającą na celu usprawiedliwienie arbitralnych wyborów. W rzeczywistości, nawet w czasach nam bliższych, papieże definiowali dogmaty na podstawie “nadzwyczajnej zgody pasterzy i wiernych”.

W Kościele synodalnym, opartym na wzajemnym słuchaniu, zasada ta może być stosowana w procesach decyzyjnych. Czy istnieją kwestie, co do których wspólnota chrześcijańska – sub et cum Petro – wyraża głęboką zgodę? Można założyć, że tak. W innych istnieje różnica zdań, do tego stopnia, że mogą one powodować napięcia, a nawet podziały i schizmy. Oznacza to, że kwestia ta wymaga więcej czasu, więcej słuchania i studiowania, głębszego wnikania w teorię i praktykę; jednym słowem – rozeznania. Pochopne decyzje, stronnicze twierdzenia, niepoparte niczym wnioski są przeciwieństwem synodalności, ponieważ spowalniają “wspólne chodzenie” Ludu Bożego. Nie zabraknie tych, którzy twierdzą, że w ten sposób ryzykujemy niepodejmowanie decyzji w celu utrzymania status quo. W rzeczywistości to nie Zgromadzenie może decydować. Jego zadaniem jest proponowanie. Jeśli uważnie przeczytamy raport podsumowujący, zobaczymy, że zadanie to zostało wykonane prawidłowo. Każdy temat jest sformułowany wokół trzech jąder: KONSENSU, który osiągnęło Zgromadzenie; KWESTII, KTÓRYMI NALEŻY SIĘ ZAJĄĆ; PROPOZYCJI na rok między sesjami, z myślą o drugiej sesji Zgromadzenia. Kwestie, którymi należy się zająć i propozycje zmian wyłoniły się z dyskusji w małych grupach i na kongregacjach generalnych, przy prawdziwym wkładzie wszystkich.

Ufamy i mamy nadzieję – wzmocnioną doświadczeniem zdobytym tutaj wraz z biskupami wszystkich Konferencji Episkopatów świata – że Raport Podsumowujący zostanie przyjęty przez Kościoły jako bodziec do kontynuowania podróży, do pogłębienia synodalnego stylu i formy Kościoła, do zaangażowania w proces synodalny także tych, do których jeszcze nie dotarł, do zaoferowania konkretnego wkładu w rozumienie synodalności. Przed nami rok, podczas którego można pogłębić zagadnienia i zweryfikować możliwość postępu w praktyce synodalności. Sekretariat, Rada Zwyczajna Synodu, Zgromadzenie (ze względu na to, że pozostanie w tym samym składzie do sesji w październiku 2024 r.), grupa ekspertów: wszyscy jesteśmy wezwani do zrobienia tego, co do nas należy, aby owoce synodalności dojrzewały. O. Timothy Radcliffe, O.P., i Matka Maria Ignazia Angelini, O.S.B., porównali ten rok do czasu siewu: wszyscy jesteśmy wezwani do uprawiania pola Kościoła synodalnego z cierpliwością i poświęceniem, przyzywając od Ducha deszczu, który sprawia, że ziarno kiełkuje i rośnie, oraz słońca, które doprowadza je do pełnej dojrzałości.